Bên trong một chiếc container đang trên đường tới Puerto Rico là giấc mơ sử dụng điện của bao hộ gia đình đang gặp khó khăn: một hệ thống thu thập năng lượng Mặt Trời quy mô nhỏ (microgrid). Tới từ startup có tên BoxPower, hệ thống điện năng này có thể được lắp ráp và đi vào hoạt động chỉ nội trong một ngày.

Ý tưởng ban đầu của nó là cung cấp điện cho những khu vực mới chịu thiên tai hay chuẩn bị sẵn sàng để ứng phó khi trường hợp xấu xảy ra. Việc lắp đặt dễ dàng và nhanh chóng, những microgrid này đáp ứng được yêu cầu cấp bách của một vùng vừa hứng chịu thảm họa tự nhiên. 

“Chúng tôi tự đùa nhau rằng mình đang sản xuất microgrid theo phong cách IKEA, bởi cần phải tự lắp ráp chút đỉnh thì hệ thống mới đi vào hoạt động được”, nhà sáng lập và CEO của BoxPower, Angelo Campus nói. “Nhưng tất cả các thành phần đều có mã màu riêng, được cắt sẵn và khoan sẵn rồi. Bất kỳ ai dựng được một cái tủ IKEA sẽ đều lắp đặt được hệ thống điện Mặt Trời của chúng tôi. Bạn sẽ không cần tới công cụ gì đặc biệt cả”.

Anh Campus bắt tay vào thực hiện dự án này từ hồi chưa tốt nghiệp Đại học Princeton. Khi cùng hai giáo sư khác hỗ trợ người dân gặp nạn tại Haiti sau trận động đất năm 2010, anh mới nhận ra những người dân sống sót sau thảm họa cần nhanh chóng có nguồn điện năng thay thế. Ngay sau trận động đất lớn, chính quyền Haiti và các tổ chức cứu trợ toàn thế giới đã đưa tới khu vực chịu ảnh hưởng một lượng lớn máy phát điện. Đây là cách thức đối phó “đúng như sách giáo khoa” với mọi biến cố thảm họa tự nhiên, thế nhưng kế hoạch đã thảm bại tại Haiti: bên cạnh việc lưới điện quốc gia không hoạt động, toàn bộ khu vực đảo Haiti thiếu thốn nhiên liệu đốt.

Các trạm y tế, các cơ quan trọng yếu đều không khởi động được máy phát, và hàng triệu USD tiền thuốc thang, vaccine, máu để truyền cùng vô vàn đồ cứu trợ khác đã hỏng cả. Ước tính cho thấy đã có thêm 200.000 người bỏ mạng sau cơn động đất, lý do chính là không được cứu trợ kịp thời. Nhận thấy Haiti hay bất kể khu vực thường xuyên hứng chịu thảm cảnh nào khác cần một nguồn năng lượng thay thế, hai giáo sư và một nhóm sinh viên - trong đó có Campus bắt tay vào nghiên cứu một giải pháp mới.

Mất 4 năm tìm tòi, anh Campus đã quyết định mở công ty dựa trên dự án năng lượng mà nhóm nghiên cứu đã thực hiện. Anh bắt tay vào làm ngay sau khi tốt nghiệp đại học.

Toàn bộ hệ thống cung cấp điện được đặt vừa trong một cái container kích cỡ chuẩn, vậy nên việc mang nó tới những khu vực cần cứu trợ sẽ không quá khó khăn. Bên trong container là pin Mặt Trời, giá đỡ cùng pin đã được gắn sẵn dây, máy đổi điện và một máy phát chạy nhiên liệu hóa thạch - phương án dự phòng cho những ngày nhiều mây và khi pin hết năng lượng.

Một container sẽ cung cấp 50 kilowatt giờ điện, tức là đủ để 3 tới 4 hộ gia đình dùng chung hoặc cung cấp đủ điện cho một cơ sở cần nhiều năng lượng để hoạt động. Việc tháo dỡ cũng dễ dàng như lắp đặt vậy, người sử dụng có thể nhanh chóng cất hệ thống vào lại container, đề phòng trường hợp thảm họa thiên nhiên vẫn chưa buông tha họ.

BoxPower đã có được thành công ở nhiều nơi. Hệ thống hoàn thiện đúng vào thời điểm cơn bão Maria đổ bộ Puerto Rico hồi năm 2017, đội ngũ Boxpower đã nhanh chóng mang điện tới cho một trường học vùng cao. Trong một năm rưỡi vừa qua, họ lắp đặt thêm tổng cộng 13 hệ thống, một trong số đó là tại cộng đồng hẻo lánh ở bang Alaska xa xôi, nơi người dân vốn sống dựa vào máy phát chạy diesel. Trong đợt cháy lớn vừa rồi ở California, Boxpower cũng đã góp công duy trì điện tại những khu vực chìm trong bóng tối do ảnh hưởng của cháy rừng.

Một phần mục đích ban đầu của Boxpower là giúp những khu vực chưa có ánh sáng điện tại các quốc gia kém phát triển và đang phát triển. Nhưng trong hiện trạng của biến đổi khí hậu ngày một gay gắt, thiên tai diễn ra khắp nơi, Boxpower tiếp tục duy trì mục đích trợ giúp các khu vực chịu ảnh hưởng của thảm họa thiên nhiên.

Hiện tại, họ đã bắt đầu bán cả những “hộp mini” dùng cho một hộ gia đình. Trong thời đại mới, nhiều gia đình cấp tiến đã “thờ thần Mặt Trời”, nhu cầu sử dụng điện Mặt Trời ngày một cao, nên Boxpower với khả năng lắp đặt dễ dàng đang chiếm được cảm tình của người dùng.

“Không chỉ thảm họa thiên nhiên và tính bền vững của các microgrid khiến nó có mặt ở khắp nơi. Thời gian dần chứng minh rằng đây là cách thức tạo điện có hiệu quả về kinh tế cũng như là một phương thức cung cấp điện đáng tin cậy cho các cộng đồng người, cơ sở sản xuất, nhà riêng và các doanh nghiệp", anh Campus nói. 

“Bởi lẽ đó, tôi nghĩ rằng trong khoảng 10 năm tới, ta sẽ có thể chứng kiến công nghệ microgrid xuất hiện khắp nước Mỹ và toàn thế giới”.