Chia sẻ tại chương trình giao lưu trực tuyến “Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về KH&CN: Tôn vinh tài năng, trí tuệ và sự cống hiến của nhà khoa học” vừa diễn ra mới đây, GS-TS Phạm Minh Thông - đại diện nhóm tác giả có công trình vinh dự đoạt Giải thưởng Hồ Chí Minh trong lĩnh vực y tế - ghi nhận sự quan tâm của các cấp lãnh đạo tới nền khoa học nước ta: “Hiện nay Đảng và Nhà nước đã dành nguồn kinh phí khá lớn cho nghiên cứu khoa học. Trước đây, một đề tài cấp bộ chỉ được đầu tư 300-400 triệu đồng nhưng hiện nay có thể lên đến vài tỷ, đề tài cấp nhà nước lên đến hàng chục tỷ đồng”, GS-TS Phạm Minh Thông cho biết.
Tuy nhiên, để đề tài được xét giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về KH&CN, nhà nghiên cứu cần nỗ lực rất lớn trong việc khẳng định hiệu quả của công trình, đặc biệt trên trườngquốc tế. Đề cập tới vấn đề này, GS-TSKH Vũ Minh Giang - Ủy viên Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về KH&CN cho biết: “Những công trình đã được Hội đồng Nhà nước đề nghị xét giải thưởng đều xứng đáng trở thành diện mạo của khoa học Việt Nam thời gian qua. Những công trình này đã có ảnh hưởng tích cực trên trường quốc tế”.
Theo đó, không chỉ đánh giá tác động trực tiếp của công trình đến đời sống kinh tế - xã hội nước nhà, yếu tố uy tín quốc tế đã được tính đến. Đó là yếu tố quyết định khi Hội đồng xét giải đưa ra lựa chọn cho các nghiên cứu tham gia Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về KH&CN. GS Giang đã nhắc đến cụm công trình thuộc lĩnh vực toán học do GS Ngô Việt Trung đại diện với 200 bài báo trên các tạp chí quốc tế, hay công trình ứng dụng ion hóa trong chẩn đoán và điều trị ung thư do GS Mai Trọng Khoa chủ trì đã đạt tới tầm công nghệ tân tiến nhất thế giới hiện nay.
Ngoài những công trình khoa học tự nhiên như “Nghiên cứu cơ bản và định hướng ứng dụng các vật liệu từ liên kim loại đất hiếm - kim loại chuyển tiếp” của GS.TSKH. Thân Đức Hiền hay "Ứng dụng các kỹ thuật tiên tiến trong chẩn đoán, điều trị một số bệnh lý mạch não bằng điện quang can thiệp nội mạch" do GS.TS Phạm Minh Thông chủ trì, giải thưởng lần này không quên tôn vinh các đề tài khoa học xã hội. GS Phan Huy Lê - tác giả công trình "Lịch sử và văn hóa Việt Nam - Tiếp cận bộ phận" thể hiện sự vui mừng: “Các công trình nghiên cứu khoa học xã hội đã có bước tiến đáng kể từ cơ cấu chuyên môn của các ngành khoa học xã hội, các tổ chức nghiên cứu và đào tạo đến đội ngũ nhà khoa học và các sản phẩm nghiên cứu”.
Theo Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Công Tạc, giải thưởng được trao tặng cho các công trình đặc biệt xuất sắc và xuất sắc, có giá trị cao về KH&CN trước hết là sự tôn vinh các nhà khoa học đã cống hiến cho nền khoa học nước nhà; có tác động tích cực để khích lệ các nhà khoa học tiếp tục cống hiến, sáng tạo và hình thành các trường phái khoa học, xây dựng các nhóm nghiên cứu, tạo cơ hội cho thế hệ trẻ tiếp tục dấn thân vào con đường nghiên cứu khoa học. Các giải thưởng đã được trao tặng cũng giúp cộng đồng khoa học thế giới thấy diện mạo của nền khoa học Việt Nam.
Để tiếp thêm lửa đam mê cho các nhà khoa học, GS Thông gợi ý tới cơ quan quản lý nhà nước cần tạo môi trường nghiên cứu khoa học trong các trường, viện nghiên cứu, bệnh viện… “Cán bộ trẻ cần được đào tạo bài bản, đặc biệt là về phương pháp nghiên cứu. Cần xây dựng trung tâm nghiên cứu khoa học trong các trường đại học, vì ở đó là nơi tập trung nhiều nhà khoa học nhất. Bên cạnh đó, phải có thù lao thỏa đáng để các nhà khoa học sống được bằng công việc của mình, không phải chạy kiếm tiền bằng công việc khác, dần dần mất đi đam mê nghiên cứu” - GS Thông kiến nghị.
Theo Bộ KH&CN, trong số hơn 100 công trình KH&CN được đề nghị xét tặng, Hội đồng cấp Nhà nước đã chọn ra 9 công trình đặc biệt xuất sắc đề nghị xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và 7 công trình xuất sắc đề nghị xét tặng Giải thưởng Nhà nước về KH&CN đợt 5. Đây chính là những giải thưởng danh giá đối với các nhà khoa học, góp phần khuyến khích, tạo động lực và điều kiện thuận lợi cho các nhà khoa học, đặc biệt là các nhà khoa học trẻ, say mê nghiên cứu, đổi mới sáng tạo.