Một thế hệ vật liệu aerogel mới đang được phát triển từ tro bay, xỉ lò luyện kim và rác vô cơ – nhẹ hơn cả bọt biển, cách nhiệt tốt gấp hàng chục lần vật liệu truyền thống. Đây có thể là lời giải kép cho ô nhiễm chất thải rắn và nhu cầu tiết kiệm năng lượng trong xây dựng tại Việt Nam.

Trong ngành vật liệu xây dựng, aerogel từng được xem là sản phẩm xa xỉ do chi phí cao, nguyên liệu đầu vào tinh khiết và quy trình phức tạp. Tuy nhiên, những năm gần đây, các nhóm nghiên cứu tại Nhật Bản, Phần Lan, Trung Quốc và gần đây là Việt Nam đã bước đầu thành công trong việc tái chế rác công nghiệp thành aerogel siêu nhẹ. Tro bay từ nhà máy nhiệt điện, bùn đỏ từ nhà máy alumin, xỉ luyện gang thép... được biến đổi thành silicat hoạt tính, trộn với polymer sinh học tạo thành cấu trúc nano xốp – giữ được đặc tính cách nhiệt cực cao, trọng lượng siêu nhẹ và chi phí sản xuất thấp hơn nhiều so với aerogel truyền thống.

Ảnh minh họa 

Với hệ số dẫn nhiệt chỉ 0,02 W/m·K – thấp hơn cả bông thủy tinh hay polystyrene – vật liệu này có thể cách nhiệt công trình trong điều kiện khí hậu nóng ẩm như Việt Nam, đồng thời giảm tải trọng, tiết kiệm kết cấu và giảm chi phí điện điều hòa. Đặc biệt, do cấu trúc xốp mở và khả năng tùy biến độ dày, aerogel từ rác có thể dùng làm lớp lót tường, mái, thậm chí tích hợp vào vật liệu 3D in sẵn cho công trình tiền chế.

Tại Việt Nam, lượng tro xỉ từ các nhà máy nhiệt điện và luyện kim hiện vượt 20 triệu tấn/năm, phần lớn vẫn được chôn lấp hoặc đổ thải lộ thiên, gây áp lực lớn đến môi trường. Việc “biến rác thành vật liệu cách nhiệt” không chỉ là đột phá công nghệ, mà còn là chiến lược kép: xử lý chất thải công nghiệp và đẩy mạnh công trình xanh – hai mục tiêu cấp bách trong chuyển đổi xanh ngành xây dựng.

Thách thức hiện nay là quy mô sản xuất chưa đủ lớn để giảm giá thành, và Việt Nam chưa có tiêu chuẩn kỹ thuật riêng cho vật liệu aerogel tái chế. Nếu Nhà nước có chính sách thúc đẩy sản phẩm xanh trong dự án công, đồng thời hỗ trợ nghiên cứu ứng dụng, vật liệu siêu nhẹ từ tro xỉ có thể trở thành mũi nhọn xuất khẩu công nghệ xanh trong tương lai.

Nguồn: sohuutritue.net.vn