TS Nguyễn Đình Quân, Giảng viên Trường Đại học Bách khoa TP.HCM sử dụng công nghệ blockchain để chống hàng giả, xác thực nguồn gốc hàng hóa.

Theo TS Nguyễn Đình Quân nạn làm hàng giả, hàng nhái không chỉ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của các doanh nghiệp, mà còn làm tổn hại sức khỏe và tài sản hàng triệu người tiêu dùng hàng năm trên thế giới. Hàng giả không chỉ mạo danh các sản phẩm xa xỉ mà cả các mặt hàng thiết yếu như dược phẩm, thực phẩm, nước uống, phần mềm máy tính, thời trang, hàng điện tử…

Trong các giải pháp chống hàng giả hiện nay, bao bì mang thông tin có chức năng nhận biết thương hiệu, đánh dấu nguồn gốc của sản phẩm được xem là giải pháp đơn giản và hiệu quả nhất mà không cần phải thay đổi bất kỳ tính chất nào của hàng hóa. Tuy nhiên, việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm, dùng thẻ định danh có thể xác thực hay xác thực điện tử bằng mã đính kèm là tốn kém, đòi hỏi phải có nhà cung cấp dịch vụ chuyên biệt cao, quy mô ứng dụng thường bị giới hạn, quá trình đăng ký phức tạp.

Hình minh họa

Để khắc phục tình trạng này, TS Quân đã nghĩ đến giải pháp Deep Signature, còn gọi là công nghệ chuỗi khối (blockchain). Deep Signature có thể sử dụng một blockchain cơ bản bất kỳ để tạo ra các giao dịch mã hóa ghi lên dữ liệu của mạng lưới blockchain. Giao dịch này thống nhất chìa khóa riêng tư ví blockchain của nhà sản xuất và mã sản phẩm. Chỉ khi mã sản phẩm được xác thực là khớp với địa chỉ ví blockchain của nhà sản xuất thông qua kết quả tính toán hàm băm (hash) đã ghi lại lên blockchain, mã sản phẩm mới đích thực là đúng do nhà sản xuất phát hành.

Deep Signature là một hệ thống bao gồm máy chủ backend xử lý dữ liệu cũng như thực hiện các lệnh mã hóa, 2 phần mềm frontend trên điện thoại cầm tay (với 2 phiên bản dành cho HĐH Android và iOS). Hệ thống này liên kết với một mạng blockchain phi tập trung cao để đảm bảo tính bảo mật và an toàn. Theo nguyên tắc vận hành, máy chủ backend thực thi xử lý dữ liệu nhận được từ hai phần mềm di động frontend (app) gồm:

App dành cho nhà sản xuất (Producer App), giúp nhà sản xuất mã hóa hàng loạt mã ID sản phẩm bằng ví blockchain của mình. Mỗi mã ID sẽ đại diện cho một món hàng được bán, bảo mật trong bao bì đựng mà chỉ có người tiêu dùng đầu tiên sở hữu món hàng lấy ra được để xác thực khi mở hàng.

App dành cho người tiêu dùng (Consumer App) giúp người tiêu dùng xác nhận mã ID của sản phẩm là đúng do nhà sản xuất kích hoạt mã hóa, và mã đó chỉ có hiệu quả xác nhận một lần duy nhất khi sản phẩm được kiểm tra lần đầu.

Nếu mã ID không đúng là do nhà sản xuất đã kích hoạt mã hóa, món hàng chắc chắn là hàng giả. Nếu mã ID đúng nhưng đã được xác thực trước đó rồi thì món hàng này hoặc đã bị can thiệp, đã qua sử dụng hoặc là hàng giả copy lại mã ID của hàng thật. Các kết quả mã hóa và xác nhận dữ liệu đều được máy chủ backend xử lý và ghi lại trên blockchain.

Do vậy, dữ liệu là không thể bị thay đổi và can thiệp, đảm bảo tính an toàn tuyệt đối và có tính ứng dụng không biên giới khi sử dụng các blockchain phi tập trung.

TS Nguyễn Đình Quân cho biết, phương pháp mã hóa đặc biệt cho phép phân biệt việc xác thực này có phải là lần đầu tiên khi sản phẩm được mở bởi người tiêu dùng hay không. Còn các lần xác thực sau đều sẽ được hệ thống thông báo là món hàng đã có thể bị can thiệp, đã dùng rồi (vì mã ID đã được xác thực bởi một người tiêu dùng trước đó), hoặc có thể là hàng nhái vì mã này bị copy dùng lại. 

Trong trường hợp mã ID không hợp lệ vì không khớp với địa chỉ ví của nhà sản xuất, món hàng chắc chắn là hàng giả vì không có “chữ ký” ghi trên blockchain bởi chính hãng.

Ưu điểm của giải pháp này là an toàn tuyệt đối do không thể bị hack, không thể bị thay đổi, đảm bảo tính an ninh tuyệt đối cho các mã ID sản phẩm đã được mã hóa và lưu trữ. Deep Signature có khả năng ứng dụng rộng khắp mà không cần quy trình đăng ký phức tạp vì bản thân dữ liệu trên blockchain luôn có tính duy nhất, không trùng lặp, không thay đổi.

Hệ thống Deep Signature cho phép nhà sản xuất hàng hóa sử dụng ví blockchain của mình mã hóa mã ID sản phẩm (có thể là số seri hoặc mã số bất kỳ duy nhất đại diện cho 1 sản phẩm) và ghi lại kết quả mã hóa trên một blockchain.

Đồng thời, Deep Signature cung cấp miễn phí và phổ biến phần mềm dành cho người tiêu dùng để người tiêu dùng có thể xác nhận mã ID này có đích thực hay không là do nhà sản xuất của sản phẩm phát hành, chứng minh nguồn gốc chính hãng của sản phẩm. Việc xác thực mã ID này chỉ có hiệu quả một lần duy nhất, loại trừ khả năng bị sao chép lại để in nhái trên hàng giả.

TS Nguyễn Đình Quân cho rằng, giải pháp của Deep Signature sẽ ngăn chặn việc làm hàng giả số lượng lớn, từ đó, thương hiệu của doanh nghiệp sẽ được bảo vệ cao nhất. Và người tiêu dùng sẽ được đảm bảo là trên thị trường không lưu hành hàng nhái, hàng giả.

Theo VietQ