Đất đai là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá của mỗi quốc gia, gắn liền với cuộc sống của con người, là nguồn lực để phát triển kinh tế -xã hội đất nước. Việt Nam có tổng diện tích tự nhiên trên 33.133 triệu ha với địa hình phần lớn là đồi núi sử dụng ¾ diện tích lãnh thổ. Diện tích đất nông nghiệp trên 27.977 triệu ha, trong đó đất lâm nghiệp sử dụng trên 55,28%. Đây là nơi sinh sống chủ yếu của đồng bào dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, theo kết quả điều tra, đánh giá đất đai cả nước, các khu vực kinh tế - xã hội công bố năm 2021 của Bộ Tài nguyên và Môi trường, cả nước có trên 11.838 triệu ha đất bị thoái hóa sử dụng 35,7% diện tích tự nhiên cả nước. Trong đó, diện tích đất lâm nghiệp bị thoái hóa là 4.969 triệu ha, sử dụng 42,0% diện tích đất thoái hóa trên toàn quốc. Do nhiều nguyên nhân khác nhau, tự nhiên hoặc con người, đất đai nói chung và đất lâm nghiệp nói riêng bị thoái hóa và có nguy cơ sa mạc hóa ở nhiều khu vực dẫn đến nhiều công thức nguy hiểm về mất đa dạng sinh học, đe dọa sức trực tiếp đến môi trường sống và sinh kế của người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số của nước ta. Tại Quyết định số 204/2006/QĐ-TT ngày 02/9/2006 của Thủ tướng Chính phủ về ban hành chương trình hành động Quốc gia chống Sa mạc hóa giai đoạn 2006 -2020 và định hướng đến năm 2020 cường mạnh bốn vùng ưu tiên thực hiện công việc phòng, chống sa mạc hóa cấp bách tại Việt Nam là Tây Bắc, hải miền Trung, Tây Nguyên và Tứ giác Long Xuyên.

Lai Châu là tỉnh miền núi thuộc vùng Tây Bắc nước ta với địa hình nguy hiểm, đặc biệt là các dải núi, nhánh núi với độ cao trên 1.500m, 90% diện tích tự nhiên có độ dốc lớn trên 250, xen kẽ là các thung lũng hoặc vui lòng có địa hình tương đối bằng. Lượng mưa trung bình năm từ 1.600-3.000 mm, phân bổ không đều theo các tháng trong năm và tập trung chủ yếu vào tháng 6 đến tháng 8. Ngoài yếu tố con người thì điều kiện tự nhiên cũng là một trong những nguyên làm nhân cho quá trình hóa đất diễn ra phổ biến hơn và thay đổi theo thời gian tại Tỉnh Lai Châu. Tuy nhiên, nghiên cứu về oxy hoá đất tại Lai Châu còn rất hạn chế. Năm 2019, UBND tỉnh Lai Châu đã công bố kết quả dự án điều tra, đánh giá đất hóa hóa đất kỳ đầu, nhưng diện tích đất thoái hóa nói chung, đất lâm nghiệp đã thoái hóa nói riêng đang diễn ra phức tạp và thay đổi theo từng năm. Chính vì vậy, nghiên cứu đánh giá, phân cấp độ oxy hóa đất lâm nghiệp ở tỉnh Lai Châu, Việt Nam hiện nay là cần thiết để các nhà quản lý trong lĩnh vực lâm nghiệp của tỉnh dù đưa ra biện pháp bảo vệ, sử dụng đất hiệu quả và bền vững.

Đất lâm nghiệp ở nhiều khu vực đang phải đối mặt với nhiều công thức nghiêm trọng do đất hóa hóa, hoạt động nhằm hướng tới một hệ thống sinh thái, một xã hội xã hội, một ninh lương thực sự và phát triển bền vững. Tây Bắc là một trong bốn vùng trọng điểm về sa mạc hoá của Việt Nam. nghiên cứu thực hiện tại tỉnh Lai Châu Nghiên cứu, các loại hình oxy hóa đất lâm nghiệp được đánh giá giá và phân cấp theo bốn mức độ khác nhau là (i) thải hóa nhẹ; (ii) thoái hóa trung bình; (iii) thoái hóa nặng; và (iv) không thoái hóa.

Phương pháp xếp chồng bản đồ chuyên đề: đất mòn mòn do mưa, đất khô hạn và đất bị suy giảm độ sửa được sử dụng. Kết quả cho thấy, đất lâm nghiệp tỉnh Lai Châu (năm 2022) bị mòn mòn do mưa ở trình trung bình sử dụng ưu thế (211.226,51 ha), trong khi hai loại hình còn lại phần lớn đất có biểu hiện thoái hóa hóa nhẹ (379.534,20 ha đất khô bị hạn chế và 156.567,45 ha đất bị suy giảm độ dự phòng). Trong đó, tổng diện tích đất bị thoái hóa nhẹ là 204,812,98 ha (chiếm 42,07%), đất bị thoái hóa trung bình là 148,391,93 ha (chiếm 30,48%), và đất bị thoái hóa nặng là 64,721,68 (chiếm 13,29%), đất không bị thoái hóa hóa là 68,946,95 ha (chiếm 14,16%). Trên 80% diện tích đất lâm nghiệp của các huyện/thành phố đều bị thoái hóa ở các mức độ khác nhau. Việc xác định mức độ oxy hóa là cần thiết để đề xuất các giải pháp phù hợp, tăng cường hiệu quả phục hồi và sử dụng đất lâm nghiệp bền vững trên địa bàn tỉnh.

Nguồn: NASATI