Năm 2025, thế giới bước vào một kỷ nguyên công nghệ mới, đồng thời đối mặt với những thách thức lớn hơn về an ninh mạng. Các báo cáo từ Hiệp hội An ninh mạng quốc gia Việt Nam chỉ ra rằng các kỹ thuật tấn công mạng không chỉ ngày càng tinh vi mà còn tập trung vào các mục tiêu mới như hệ thống xe tự hành, máy bay không người lái (drone), và hệ thống điều khiển công nghiệp. Những hiểm họa này đòi hỏi sự đầu tư và hợp tác chặt chẽ hơn bao giờ hết từ chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng công nghệ.

Năm 2024 đã chứng kiến sự gia tăng mạnh mẽ về số lượng và quy mô các vụ tấn công mạng. Theo báo cáo của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, có tới 46,15% cơ quan và doanh nghiệp tại Việt Nam đã bị tấn công ít nhất một lần, với tổng số vụ tấn công ước tính vượt 659.000 vụ. Các hình thức tấn công phổ biến nhất bao gồm tấn công có chủ đích (APT), mã hóa dữ liệu tống tiền (ransomware), và mã độc gián điệp.

Đặc biệt, các lĩnh vực trọng yếu như y tế, giáo dục, và năng lượng cũng không nằm ngoài tầm ngắm của tin tặc. Hậu quả không chỉ là thiệt hại tài chính mà còn gây gián đoạn hoạt động, làm suy giảm uy tín của các tổ chức.

Với sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo (AI), vũ khí mạng cũng được trang bị công nghệ AI, giúp tăng khả năng dò tìm và khai thác lỗ hổng. Tin tặc sẽ nhắm vào các mục tiêu như:

Xe tự hành: Các hệ thống điều khiển của xe tự hành có thể bị chiếm quyền kiểm soát, gây nguy hiểm nghiêm trọng đến tính mạng con người.

Máy bay không người lái (drone): Tin tặc có thể khai thác lỗ hổng để can thiệp vào các hoạt động giám sát, vận chuyển hàng hóa hoặc thực hiện các cuộc tấn công bằng drone.

Hệ thống điều khiển công nghiệp: Các cơ sở hạ tầng như nhà máy, lưới điện, và hệ thống năng lượng là mục tiêu có giá trị cao, dễ bị tin tặc tấn công để phá hoại hoặc tống tiền.

Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là sự thiếu hụt nhân lực an ninh mạng. Báo cáo của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia cho thấy hơn 20% đơn vị tại Việt Nam chưa có nhân sự chuyên trách, và 35,56% đơn vị chỉ có không quá 5 người phụ trách an ninh mạng – con số này là quá nhỏ so với nhu cầu thực tế.

Nguyên nhân thiếu hụt nhân lực bao gồm:

Đào tạo không đủ đáp ứng: Các trường đào tạo an ninh mạng tại Việt Nam chưa cung cấp đủ nhân lực cả về số lượng lẫn chất lượng.

Thiếu kinh nghiệm thực tế: Phần lớn sinh viên mới ra trường không có kinh nghiệm để xử lý các tình huống an ninh mạng phức tạp.

Đầu tư chưa tương xứng: Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, chưa đánh giá đúng mức độ quan trọng của an ninh mạng.

Để đối phó với những mối đe dọa ngày càng gia tăng, các giải pháp được khuyến nghị bao gồm:

Đầu tư công nghệ tiên tiến: Áp dụng các giải pháp như giám sát an ninh mạng tập trung (SOC), thông tin tình báo an ninh mạng (Threat Intelligence), và các hệ thống phát hiện xâm nhập tiên tiến.

Rà soát và cập nhật thường xuyên: Thực hiện quét và đánh giá toàn diện các ứng dụng, phần mềm, và thiết bị mạng, đồng thời cập nhật bản vá bảo mật kịp thời.

Phát triển nguồn nhân lực: Xây dựng các chương trình đào tạo chuyên sâu, nâng cao nhận thức an ninh mạng, và hỗ trợ chứng chỉ chuyên ngành để chuẩn hóa đội ngũ nhân sự.

Hợp tác đa phương: Tăng cường chia sẻ thông tin giữa chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng công nghệ, đồng thời xây dựng hành lang pháp lý hiệu quả.

Hiện tại, tỷ lệ sử dụng sản phẩm an ninh mạng nội địa trong các cơ quan, doanh nghiệp tại Việt Nam chỉ đạt 24,77%. Tuy nhiên, việc thúc đẩy sử dụng các sản phẩm “Make in Vietnam” sẽ mang lại nhiều lợi ích chiến lược, giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài và tăng cường năng lực cạnh tranh quốc gia. Chính phủ cần khuyến khích sử dụng sản phẩm nội địa trong các lĩnh vực trọng yếu và hỗ trợ các doanh nghiệp công nghệ trong nghiên cứu, phát triển.

Năm 2025 sẽ là một năm đầy thách thức đối với an ninh mạng khi các kỹ thuật tấn công ngày càng tinh vi và đa dạng hơn. Việc nhắm vào các mục tiêu mới như xe tự hành, drone và các hệ thống công nghiệp đòi hỏi một chiến lược bảo mật toàn diện, từ việc đầu tư công nghệ đến phát triển nguồn nhân lực. Chỉ khi chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng công nghệ hợp tác chặt chẽ, Việt Nam mới có thể vượt qua các nguy cơ, bảo vệ không gian mạng quốc gia và tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

Nguồn: NASATI