Hệ thống phụ trợ dẫn đường vô tuyến mặt đất bao gồm: Đài dẫn đường đa hướng sóng cực ngắn - VOR; Thiết bị đo cự ly; Hệ thống hạ cánh bằng thiết bị - ILS; Đài dẫn đường vô hướng - NDB; Đài chỉ chuẩn VHF đường dài. 

Trong đó đài VOR là đài dẫn đường đa hướng sóng cực ngắn phát tín hiệu chuẩn để thiết bị đồng bộ trên máy bay( máy thu VOR) xác định vị trí của mình so với điểm đặt đài. VOR sử dụng tần số vô tuyến điện trong băng tần số rất cao và là tiêu chuẩn hệ thống dẫn đường hàng không trên thế giới được sử dụng cho hàng không thương mại. Trạm VOR phát một tín hiệu vô tuyến tổng hợp bao gồm định danh của trạm, giọng nói và tín hiệu chuyển hướng. Định danh thường là một chuỗi hai hoặc ba chữa cái trong mã Morse. Tín hiệu thoại nếu được sử dụng thường là tên trạm, các khuyến cáo trong chuyến bay ghi lại.

Theo đó khi lắp đặt trạm VOR nên tuân theo các yêu cầu tại Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 14193:2024 hệ thống phụ trợ dẫn đường vô tuyến mặt đất do Bộ Khoa học và Công nghệ công bố. Tiêu chuẩn này áp dụng đối với tất cả các hệ thống phụ trợ dẫn đường vô tuyến mặt đất phục vụ cho hàng không dân dụng trên toàn lãnh thổ Việt Nam.

Yêu cầu chung đối với đài dẫn đường đa hướng sóng cực ngắn - VOR phải được lắp đặt và điều chỉnh sao cho các thiết bị chỉ thị trên tàu bay hiển thị sự lệch hướng theo chiều kim đồng hồ (phương vị) tính theo cực Bắc từ so với vị trí được đo từ đài. VOR phải bức xạ một sóng mang tần số vô tuyến được kết hợp với hai quá trình điều chế tần số âm tần 30Hz riêng biệt.

Một trong hai quá trình điều chế này có pha độc lập so với góc phương vị của điểm quan sát (pha chuẩn). Quá trình điều chế còn lại (pha biến thiên) có pha tại điểm quan sát khác với pha chuẩn một góc bằng với phương vị của điểm quan sát so với đài. Quá trình điều chế pha chuẩn và pha biến thiên phải là cùng pha dọc theo đường kinh tuyến chuẩn xuyên qua đài.

Đài dẫn đường đa hướng sóng cực ngắn - VOR phải được lắp đặt theo tiêu chuẩn đảm bảo chính xác. Ảnh minh họa

VOR phải hoạt động trong dải tần từ 111,975 MHz đến 117,950 MHz. Tần số hoạt động có thể chọn cao nhất là 117,950 MHz, với phân cách tần số giữa các kênh là 50 kHz. Sự phân cực và độ chính xác của giản đồ phát xạ từ VOR phải là phân cực ngang. Thành phần phát xạ phân cực đứng phải càng nhỏ càng tốt. Độ chính xác của thông tin phương vị được phát đi bởi thành phần bức xạ phân cực ngang từ VOR cho tất cả các góc ngẩng nằm trong khoảng từ 0° đến 40° được đo từ tâm của hệ thống ăngten VOR phải nằm trong khoảng ± 2°.

Tầm phủ sóng VOR phải cung cấp các tín hiệu cho phép thỏa mãn hoạt động của máy thu đặt trên tàu bay ở các mức độ và các cự ly được yêu cầu đối với các lý do hoạt động và đạt đến một góc ngẩng bằng 40°. Cường độ trường hay mật độ công suất trong không gian của tín hiệu VOR phải bảo đảm thỏa mãn cho hoạt động của máy thu đặt trên tàu bay trong vùng phủ sóng. 

Khi VOR cung cấp đồng thời kênh thông tin thoại đất đối không thì phải sử dụng chung tần số sóng mang được dùng cho chức năng dẫn đường. Sự bức xạ trên kênh này phải được phân cực ngang. Độ sâu điều chế đỉnh của sóng mang trên kênh thông tin thoại phải không được lớn hơn 30%. Các đặc tính âm tần của kênh thông tin thoại phải nằm trong khoảng 3dB đối với mức tại 1.000 Hz trong dải từ 300 Hz đến 3 000 Hz.

VOR phải cung cấp việc phát tín hiệu nhận dạng đồng thời trên cùng tần số sóng mang được dùng cho chức năng dẫn đường. Sự bức xạ tín hiệu nhận dạng phải được phân cực ngang. Một thiết bị phù hợp được đặt trong trường bức xạ của VOR phải cung cấp những tín hiệu giám sát cho sự hoạt động của một hệ thống giám sát tự động. Tất cả các VOR phải được cung cấp các hệ thống cấp nguồn phù hợp và bảo đảm tính liên tục của dịch vụ tương ứng với sự cần thiết của dịch vụ được cung cấp.

Thời gian chuyển mạch hệ thống cấp nguồn cho VOR phục vụ tiếp cận hạ cánh phải nhỏ hơn 15 giây. Ăngten sử dụng cho VOR bao gồm một ăngten vô hướng đặt ở tâm, cứ ít nhất 48 ăngten biên tần đặt xung quanh và ít nhất một ăngten giám sát trường. Hệ thống ăngten phải có mặt phản xạ, có đường kính phù hợp, hệ thống vỏ che ăngten không gây ảnh hưởng đến việc bức xạ sóng điện từ.

Khi Ăngten của thiết bị đo cự ly được đặt đồng trục với ăngten của VOR thì không có bất kỳ sự gây nhiễu lẫn nhau nào giữa hai hệ thống.
 VOR được trang bị sử dụng cho mục đích dẫn đường hàng không dân dụng phải là đài dẫn đường đa hướng sóng cực ngắn theo nguyên lý Đốp-lơ (là sử dụng sự thay đổi tần số của sóng âm, sóng điện từ khi nguồn phát di chuyển tương đối với người quan sát).

nguồn: vietq.vn