Vật liệu tự phục hồi có khả năng tự sửa chữa vết nứt, hứa hẹn cách mạng hóa ngành xây dựng và công nghiệp nặng.

Vật liệu biết “tự chữa lành”

Trong thế giới vật liệu xây dựng truyền thống, một vết nứt nhỏ cũng có thể là mầm mống của sự sụp đổ công trình. Nhưng điều này có thể sớm trở thành quá khứ. Những năm gần đây, giới khoa học vật liệu đã phát triển các loại vật liệu tự phục hồi (self-healing materials), có khả năng “chữa lành” vết nứt hoặc hư tổn mà không cần tác động từ con người.

 Ảnh minh họa

Một số loại vật liệu sử dụng vi khuẩn tạo canxi cacbonat để lấp đầy các vết nứt trong bê tông. Số khác tích hợp các vi nang chứa keo epoxy hoặc polyme, khi bị tổn thương sẽ tự vỡ ra và trám lại lỗ hổng. Những nghiên cứu tiên tiến hơn đang phát triển vật liệu có khả năng phản ứng với độ ẩm hoặc nhiệt độ để phục hồi cấu trúc, mô phỏng cơ chế lành vết thương sinh học.

Lợi ích kinh tế và môi trường rõ rệt

Việc ứng dụng vật liệu tự phục hồi có thể giảm thiểu đáng kể chi phí bảo trì, kéo dài tuổi thọ của công trình và đặc biệt hữu ích ở các khu vực khó tiếp cận như cầu vượt, đường hầm, đập thủy điện hoặc công trình trên biển.

Bên cạnh đó, khả năng giảm phát thải khí nhà kính trong quá trình sửa chữa và bảo trì cũng giúp vật liệu tự phục hồi trở thành một phần trong chiến lược xây dựng bền vững. Bằng cách giảm nhu cầu tái xây dựng hoặc thay thế cấu kiện, công nghệ này có thể góp phần thực hiện các cam kết khí hậu như phát thải ròng bằng “0”.

Thách thức và hướng phát triển

Dù tiềm năng rất lớn, vật liệu tự phục hồi vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức về giá thành, khả năng sản xuất hàng loạt và độ bền trong các điều kiện môi trường khắc nghiệt. Nhiều công trình thử nghiệm vẫn đang trong giai đoạn đánh giá dài hạn.

Tuy vậy, các nước như Hà Lan, Nhật Bản và Hàn Quốc đã đưa công nghệ này vào dự án xây dựng công cộng quy mô nhỏ. Việt Nam – một quốc gia thường xuyên hứng chịu thiên tai – hoàn toàn có thể trở thành một thị trường ứng dụng lý tưởng nếu kết hợp được nghiên cứu khoa học với chính sách khuyến khích đầu tư hạ tầng thông minh.

Tương lai ngành xây dựng sẽ “biết tự chữa lành”?

Việc kết hợp vật liệu tự phục hồi với các cảm biến và hệ thống trí tuệ nhân tạo có thể tạo ra những “công trình sống” – tự giám sát, tự điều chỉnh và tự bảo vệ theo thời gian. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và đô thị hóa nhanh chóng, đây sẽ là một phần không thể thiếu trong kiến trúc bền vững và thông minh.

Nguồn: sohuutritue.net.vn