Địa liền có tên khoa học là Kaempferia galanga L., là cây thuộc họ Gừng (Zingiberaceae), ngành Ngọc Lan, lớp 1 lá mầm. Ở một số địa phương nước ta, Địa liền còn có còn có các tên gọi khác là: Tam nại, Sơn nại, Củ thiền niền, Sa khương, Co xá choóng. Địa liền phân bố ở Ấn Độ, Malaysia, Indonesia, Philippines, Thái Lan, Lào, Campuchia và Trung Quốc. Ở Việt Nam, Địa liền mọc hoang ở các rừng thưa, rụng lá ở Đắk Lắk, Đồng Nai, Hà Giang, Yên Bái và Sơn La. Hiện nay, Địa liền được trồng nhiều nhất ở Đồng bằng sông Hồng (Hưng Yên, Hải Dương, Bắc Ninh) và các tỉnh Bắc Giang, Thanh Hoá, Nghệ An.

Địa liền là loại cây thân thảo, sống lâu năm, được sử dụng nhiều trong y học cổ truyền có tác dụng trong điều trị đau nhức xương khớp, chống viêm, phù nề. Ngoài ra, Địa liền ngâm rượu có thể dùng để xoa bóp chữa tê phù, tê thấp, nhức đầu và đau nhức cơ thể. Tại Việt Nam có khoảng 9-10 loài khác nhau thuộc chi Kaempferia. Do vậy mà để xác định được loài Địa liền thu thập tại Vườn quốc gia Kon Ka Kinh bằng phương pháp hình thái quan sát mô tả thân rễ, lá, hoa và phương pháp mã vạch ADN, TS Nghiêm Tiến Chung đã cùng các cộng sự tại Viện Dược liệu thực hiện nghiên cứu: “Xác định tên khoa học bằng phương pháp hình thái và mã vạch ADN của cây địa liền có nguồn gốc từ Vườn quốc gia Kon Ka Kinh”.

Kết quả nghiên cứu cho thấy một số đặc điểm chính như thân rễ phình thành nhiều củ cạnh nhau, vỏ ngoài có màu nâu vàng. Lá đơn, hình bầu dục dài 7-9cm, rộng 5-7cm. Hoa mọc từ thân rễ, bông to, không đều, lưỡng tính. Mã vạch ADN với hình ảnh điện di mẫu ADN cho hình ảnh băng gọn, nguyên vẹn, giải trình tự đoạn gen rbcL có sự tương đồng với số nucleotid 527/527 (100%) của loài Kaempferia galanga L. đã được công bố trên ngân hàng dữ liệu.

Qua kết quả mô tả hình thái và mã vạch ADN đã xác định được tên khoa học của loài địa liền tại Vườn quốc gia Kon Ka Kinh là Kaempferia galanga L. thuộc họ Gừng (Zingiberaceae).  Kết quả này giúp nhận định chính xác tên khoa học của đối tượng nghiên cứu bằng phương pháp mã vạch với mã hiệu ngân hàng gen: NC_040851.1, taxonomy ID: ttxid182084.

Đối với cây Địa liền, đây là lần đầu tiên, phương pháp phân tích mã vạch ADN được sử dụng để giám địnhh tên khoa học của cây. Sau khi chiết xuất, phân tách ADN và giải trình tự gen của mẫu lá cây Địa liền, nhóm nghiên cứu thu được kết quả trình tự gen của cây. So sánh trình tự đoạn gen rbcL này với trình tự gen đã công bố của loài Kaempferia galanga L. cho thất có sự trùng khớp nhau đến 100%. Do đó, nghiên cứu xác định tên loài Kaempferia bằng mã vạch ADN là phương pháp có độ tin cậy và tính chọn lọc cao.

Nguồn: NASATI